نقش و جایگاه مطوعین وهابی در بسط و تثبیت دولت های اول تا سوم سعودی

ظهور اندیشه وهابیت به عنوان مهم ترین پدیده جریان ساز در تاریخ اسلام معاصر، تاثیرات عمیقی در تحولات و معادلات سیاسی و مذهبی منطقه داشته است. این جریان که در پی بسط اندیشه های محمد بن عبدالوهاب در نجد شکل گرفت و پس از انعقاد پیمان همراهی او با محمد بن سعود، وجهه ای سیاسی پیدا کرد، تاریخ پر فراز و نشیب و منحصر به فردی را پشت سر گذاشته است. همراهی و تعامل جناح مذهبی حکومت سعودی و جناح سیاسی آن، یکی از جذاب ترین موضوعات به منظور تحقیق و بررسی در تاریخ وهابیت است. جناح مذهبی از ابتدا به قدرت و حمایت جناح سیاسی برای نشر وهابیت محتاج بوده و جناح سیاسی به دنبال کسب مشروعیت و مقبولیت مذهبی برای اقدامات خویش بوده است. در این سازوکار، گروهی از طلاب علوم دین و شاگردان ابن عبدالوهاب، مسئول انتقال و تنظیم روابط فی مابین این دو جناح بودند. گروهی که به سبب نوع حضور داوطلبانه شان، «مطوع» نامیده می شوند. آنها به عنوان نمایندگان مذهبی، در ظاهر حامل پیام وهابیت برای مردم مناطق فتح شده بودند، اما در اصل بهترین کمک را برای تثبیت قدرت دولت سعودی ایفا می کردند. نقش و جایگاه مطوعین در طول سه دولت سعودی، فراز و نشیب های متعددی را تجربه کرده، اما علی رغم ضعف آنها در حکومت امروز سعودی، نمی توان از نقش آنها در تشکیل دولت های سعودی غافل شد. بررسی روند پرتلاطم دو جناح سیاسی و مذهبی دولت سعودی-وهابی، در بستره ترسیم نقش و جایگاه مطوعین در سه دولت سعودی، هدف و غایت اصلی این تحقیق است.